Қоқысты қайта өңдеу: қоқыс тастайтын орындар санын қалай азайтуға болады. Әлемдік тәжірибе

Жапонияда, АҚШ-та және басқа да елдерде қоқыспен не істейді? Қоқыс өртейтін зауыттар қаншалықты тиімді? Пластикалық бөтелкелердің, алюминий банкалар мен картонның «екінші өмірі»  бар ма? Ресейдегі қоқыс  өңдеу тәжірибесі. Біз осы сұрақтардың барлығын  берілген мақалада қарастыратын боламыз.

Жапония

Жапонияда халықтың жоғары тығыздығы жерінің шағын көлеміне байланысты-370 мың шаршы шақырымда 126 миллионнан астам адам тұрады. Сонымен қатар, Жапония аумағының 70% - ы таулар болып табылады, сондықтан аумақты қоқыс полигондарына жұмсау қисынсыз болар еді. Сонымен қатар, жапондар қалдықтардың арқасында архипелагты көбейтудің жолын тапты — олар 15 жылдан астам уақыттан бері қоқыс аралдарын салып келеді.

Қоқысты сұрыптау елдің барлық тұрғындары үшін міндетті. Аптаның күніне байланысты қала тұрғындары қоқыс жинайтын қызметтердің белгілі бір түрін шығарады. "Токиодағы қоқысты кәдеге жарату жүйесінің өзі тұрғындарда бөлек қоқыстан құтылудың басқа жолы болмайтындай етіп жасалған. Егер "жанып жатқан қоқыс" күні сұрыпталмаған қалдықтар шығарылса, онда олар жай алынып тасталмайды және ескертуі бар жапсырма бекітіледі. Ережелерді сақтамау айыппұлдарға әкеледі. Қоқысты заңсыз шығару 5 жылға дейін бас бостандығынан айырумен және 10 млн.иен, біздіңше  бұл 37 млн. теңгеден астам соманы  құрайтын  айыппұлмен жазаланады.

Елдегі барлық пластикалық бөтелкелердің 90% - дан астамы жаңа тауарларды, соның ішінде бөтелкелер мен жаңа маталарды өңдеу мен шығаруға, мысалы, Манчестер Юнайтед футболшыларының формасы үшін жұмсалады. Айналымға жаңа мұнай өнімдерін қоспауға тырысады. Оның орнына Жапонияда өндірілген бөтелкелердің барлығы дерлік қалдықтарды өңдеуден кейін алынған түйіршіктерден жасалған.

Токио өз қоқысымен өсіп келеді. Ұнтақталған, жанбайтын қоқыс, қоқыс шығаратын зауыттардың күлімен бірге жасанды аралдарды салу үшін материал ретінде қызмет етеді. Жыл сайын 50 мың тоннаға жуық өңделген қоқыс теңізге төгіледі, содан кейін аралға жер қабаты әкелінеді, ағаштар отырғызылады, саябақтар бұзылады

АҚШ

АҚШ-та-бір ағынды жүйе іске қосылған: тұрғындар қайта өңделетін қоқысты сұрыптамайды,  онымен қоқыс "жасаушылар" мен қоқысты қайта өңдеуші -  компаниялары   арасындағы дәнекер арнайы ұйымдар айналысады. Бірақ олар алдын — ала өңделген қоқысты қалдықтардан бөліп алу керек, ештеңе істеуге болмайтын - тамақ қалдықтарын басқалардан бөліп алып, қоқысты бірнеше типтегі резервуарларға салады, белгілі бір күндері шығарып, қаладағы арнайы контейнерлерге киім мен аяқ киім тастауы керек. Алюминий банка мен пластикалық бөтелкелерді өз бетінше тапсырғаныңыз үшін автоматтандырылған қабылдау пункттерінен ақша ала аласыз.

Қайта өңделетін қоқысты сұрыптау бірнеше сатыда жүзеге асырылады. Алдымен қоқыс, яғни  бала ойыншықтары, мата сөмкелері, киімдер - конвейерден қолмен алынады, олар әрі қарай  полигонға барады. Келесі кезеңде ауа ағындарының көмегімен жеңіл қағаз банкалар мен бөтелкелер сияқты қатты қалдықтардан бөлінеді. Болат қоқысты  магнит алады, парамагнитті алюминийді басқа магнит көмегімен іріктеп алады. Осы кезеңнен кейін конвейерде пластикалық контейнерлер ғана қалады: олар пластиктің әртүрлі тығыздығы мен қалыңдығын анықтайтын оптикалық сенсордың көмегімен сұрыпталады. Қажетті қалдықтар ауа ағындарының көмегімен бөлінеді. Содан кейін алынған барлық шикізат сатылатын брикеттерге сұрыпталады. Алюминий банкілер қалдықтарды қайта өңдейтін компаниялардың негізгі кіріс көздерінің бірі. Алюминий қайта пайдаланылады, одан жаңа банкалар, велосипедтер, автомобиль бөлшектері жасалады.

Австрия

Австрияда мемлекеттік деңгейде шыны, металл, қағаз, органикалық қалдықтар, пластик және басқа да қалдықтарды жинауды қамтитын қоқысты сұрыптау бағдарламасы қабылданды. Бірақ бұл жерде бірлікке қол жеткізу мүмкін болмады-мысалы, кейбір қалаларда шыны бөтелкелерді қараңғы және түссіз деп бөлу қабылданған.  Алты қоқыс жинайтын машина кесте бойынша жүреді. Австриялықтар, жапондар сияқты, қоқысты үйлерінде сақтайды. Артық жануарлардың пайда болуына немесе иіс сезімін жоғалтпау үшін барлық қоқыстар жуылады, яғни ол үйдегі арнайы жерлерде таза түрінде болады. Сусындарға арналған бөтелкелерді дүкеннен сатып алуға жеңілдік үшін арнайы пункттерде айырбастауға болады.

Ресей

Ресейде жылына 3,5 миллиард тонна қалдық "өндіріледі", оның 40 миллион тоннасы халықтың тұрмыстық қалдықтары. Бұл қоқыстың шамамен 10% - ы жойылады: 3% - ті өртеледі, 7% - ті қайта өңделеді. Қалған 90% немесе 35 миллион тонна тұрмыстық қалдықтар қоқыс полигондарына шығарылады.

Ресейде қоқысты өңдеумен айналысатын компаниялар бар. Жапониядағыдай  ескі пластикалық бөтелкелерден түйіршік шығаратын, жаңаларын өндіруге арналған бүкіл елдегі жалғыз зауыт Мәскеу облысының Солнечногорск қаласында орналасқан. Бөтелкелер алдымен ПЭТ қабығына (полиэтилентерефталат), содан кейін бөтелкелер жасалған түйіршіктерге айналады, содан кейін балалар ойыншықтарын және балалар жиһаздарын, креслоларлы толтыруға арналған "синтепух" жасалады.

ПЭТ түйіршіктері автохимия, косметика, сыра және алкогольсіз сусындар, сүт, су, май және шырындар, сөмкелер, курткалар және басқа да киімдер, кондитерлік ыдыстар,  контейнерлер, үй өнімдері мен электроника үшін қаптамалар жасау үшін қолданылады.